گروه هنر اسلامی دانشکده ادیان و تمدن‌ها، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
زرکشی یکی از پیشه‌های سنتی وابسته به صنایع‌دستی است که در آن صنعتگر، شمش نقره را پس از ذوب به شکل مفتول نقره ضخیم درآورده، آن را با ورق نازک طلا می‌پوشاند، و با حدیده‌کشی در چند مرحله، مفتول را به صدها متر الیاف (نخ) نازک طلا و نقره تبدیل می‌کند. این پیشه به جهت تأمین ماده اولیه بسیاری از رشته‌های صنایع‌دستی از اهمیت والایی برخوردار است. با وجود قدمت چندهزارساله و به‌رغم تأثیرگذاری عمیق این پیشه در شکل‌گیری و تکمیل بسیاری از رشته‌های صنایع دستی، به دلایلی چون عدم آشنایی مردم با این پیشه، واردات صنایع‌دستی ارزان قیمت خارجی و االیاف پلاستیکی طلایی و نقره‌ای و نیز سختی و مشقت کار تولید، رونق خود را از دست داده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای و مشاهدات میدانی انجام شده است. تحقیقات نشان می‌دهد از آنجا که در تولید بیست و هفت رشته از رشته‌های صنایع‌دستی از الیاف طلایی و نقره‌ای با ضخامت و شکل‌های متفاوت استفاده می‌شود، این رشته‌ها حیات خود را مدیون این پیشه می‌باشند. این الیاف به لحاظ فرم و شکل ظاهری به چهار صورت در این رشته‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند که عبارتند از: 1-شکل ساده و حالت گرد که همان فرم اولیه مفتول پس از اتمام زرکشی می‌باشد. 2-شکل تخت و پهن که با عبور مفتول گِرد از دستگاه نَقده‌کوبی یا نَوَرد بدست می‌آید و نخ نَقده نامیده می‌شود. 3-شکل تخت و پهن که به دور نخ ابریشم پیچانده می‌شود و نخ گلابتون حاصل می‌شود. 4-شکل فنری و توخالی با حالت ارتجاعی که با پیچش نخ نقده به دور یک میله آهنی در حال چرخش حاصل می‌شود. اهداف پژوهش:
بررسی پیشینۀ هنرهای وابسته به زرکشی در ایران.
بررسی انواع هنرهای وابسته به زرکشی در ایران.
سؤالات پژوهش:
هنرهای وابسته به زرکشی در ایران دارای چه قدمتی هستند؟
کدام هنرها در ایران وابسته به زرکشی هستند؟
)