سیری در نمادهای قرآنی مسکوکات عصر اسلامی(656-1 هجری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

مسکوکات ازجمله مهم‌ترین وسایل ارتباط مالی و اقتصادی به‌شمار می‌روند که از دیر بازعامل انتقال  فرهنگ و اعتقادات بوده‌اند. قبل از اسلام دینارهای رومی و درهم‌های ایرانی در بین اعراب رواج داشت. این مسکوکات، تصاویر خسروان و شعائر دین زرتشتی و مسیحیت را در خود داشت. مسلمانان در نخستین سال‌های خلافت اسلامی به دلیل اشتغالات حاصل از فتوحات و عدم آشنایی با فن ضرب سکه قادر به تغییر مسکوکات و ضرب سکه اسلامی نبودند. از استقرار خلافت اسلامی و توسعه اسلام در میان اقوام و ملل مختلف، ضرورت ضرب و یکسان‎سازی نقود، جهت فعالیت‌های تجاری و پرداخت مالیات و نیاز به تغییر نمادهای حکومت‌های پیشین و ارائه نمادهای حاکمیت جدید احساس می‌شد. این مسئله مطرح بود که این نمادها و شعائر چگونه و از چه منبعی باید انتخاب می‌شدند تا در بردارنده اعتقادات، اهداف و تصویر تمام‌نمای آیین جدید باشند؟ پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه‌ای انجام شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که نخستین مسکوکات اسلامی با آیاتی از قرآن در سال 75هجری توسط عبدالملک ضرب شد. سوره اخلاص ، نخستین آیاتی بودکه بر سکه ها نقش بست.از آن پس در بیشتر ضرابخانه‌ها، مسکوکاتی با آیات قرآن ضرب شد.
اهداف پژوهش:

بازشناسی سیر تحول سکه در قرون نخستین اسلامی
بررسی نمادهای قرآنی در مسکوکات اسلامی(1- 656هجری)

سؤالات پژوهش:

وضعیت ضرب سکه و مختصات آن در قرون نخستین اسلامی چگونه بود؟
نمادهای قرآنی چه جایگاهی در مسکوکات اسلامی در قرون نخستین هجری داشتند؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Overview of the Coin Symbols of the Islamic Era (1-656 AH)

نویسنده [English]

  • Farinaz Hooshyar
Department of History, Najaf Abad Branch, Islamic Azad University, Najaf Abad, Iran
چکیده [English]

Coins are among the most imperative means of financial and economic communication and have long been a means of transferring culture and beliefs. Before Islam, Roman dinars and Iranian dirhams were popular among Arabs containing the images of Khosravan and rituals of Zoroastrianism and Christianity. In the first years of the Islamic caliphate, Muslims were not able to change the coins due to the occupations resulting from the conquests and lack of familiarity with the coinage technique. From the establishment of the Islamic caliphate and the development of Islam among different ethnic groups and nations, the need to multiply and unify money became necessary for commercial activities and tax payments; furthermore, the necessity to change the symbols of the previous and new governments were also present. In this study, it is premeditated that how are such symbols and rituals are chosen to include the beliefs, goals and overall image of the religion? The current research was carried out using descriptive and analytical method and relying on data from library sources. The findings of the research indicate that the first Islamic coins with verses from the Qur'an were created in 75 AH by Abdul Malik. Surah Ikhlas was the first verse to be engraved on coins. After that, coins with verses of the Quran were minted in most coins.
Research aims:

Recognizing the evolution of coins in the early Islamic centuries.
Examination of Quranic symbols in Islamic coins (656-1 AH).

Research questions:

What was the state of coinage and its coordinates in the early Islamic centuries?
What was the position of Quranic symbols in Islamic coins in the first centuries Hijri?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quranic symbols
  • coins
  • Islamic era
  • coinage
قران کریم. (1384). ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای. قم: انتشارات المقربون.
 ابن‌خردادبه. (1371). مسالک وممالک، سعید خاکرند، تهران: میراث ملل.
ابن ‌خلدون، عبدالرحمن. (1369). مقدمه ابن خلدون، محمد پروین گنابادی، تهران: علمی و فرهنگی.
بلاذری، احمد بن یحیی. (1364). فتوح البلدان، ترجمه آذرتاش آذرنوش، تصحیح علاه محمد فرزان، تهران: سروش.
اصطخری، ابواسحاق ابراهیم. (1368). مسالک وممالک، ایرج افشار، تهران: علمی و فرهنگی.
شهرستانی، محمد بن عبدالکریم. (1350). الملل و النحل، تصحیح محمدرضا جلالی نایینی، تهران: اقبال.
ماوردی، ابوالحسن علی بن محمد حبیب. (1381). آیین حکمرانی، حسین صابری، تهران: علمی و فرهنگی.
ابراهیم حسن، حسن. (1376). تاریخ سیاسی اسلام، ابوالقاسم پاینده، تهران: جاویدان.
اشپولر، برتولد. (1377). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، جواد فلاطوری و مریم میراحمدی، تهران: علمی وفرهنگی.
امامی شوشتری، م. (1339). تاریخ مقیاسات و نقود، تهران: دانشسرای عاالی.
باسورث، ادموند کلیفورد. (1372). تاریخ غزنویان، حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
پرایس، کریستین. (1364). تاریخ هنر اسلامی، مسعود رجبنیا، تهران: علمی و فرهنگی.
ترابی طباطبایی، سید جمال. (1372). نخستین سکه‌های امپراطوری اسلامی، تبریز: مهد آزادی.
ترابی طبا طبایی، سید جمال. (1372). وثیق، منصورهه ، سکه‌های ایران از حمله عرب تا حمله مغول، تبریز: مهد آزادی.
سرفراز، علی اکبر. (1384). سکه‌های ایران از آغاز تا دوران زندیه، تهران: سمت.
خضرا جیوسی، سلمی. (1380). میراث اسپانیای مسلمان. علی آخشینی، جواد قاسمی و.... ، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
قوچانی، عبدالله. (1383). گنجینه‌های سکه‌های نیشابور مکوفه در ری، تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.
لسترنج، گای. (1377). جغرافیای تاریخی سرزمینهای شرقی محمود عرفان، تهران: آگاه.
مقدسی، محمد بن احمد. (1340). احسن‌التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ترجمه علی نقی وزیری، تهران: انتشارات کومش.
هینتس، والتر. (1379). اوزان و مقیاس‌ها در اسلام، غلامرضاورهرام، مطالعات و تحقیقات فرهنگی ایران.
اصفهانی، ابوالفرج. (1385). مقاتل الطالبین، مطبعه الحیدریه، نجف.
الکرملی، انتسانس. (1987). انقود العربیه و الاسلامیه و علم النمیات، مکتبه اثقافته، بور سعید(مصر).
بیهقی، ابراهیم بن محمد. (1970). المحاسن والمساوی، انتشارات دار صادر، بیروت.
نقشبندی، ناصر السید محمود. (1372). دینار الاسلامی فی المتحف العراقی، بغداد، الرابطه.
نقشبندی، ناصر السید محمود. (1389). الدرهم الاسلامی، بغداد، مجمع العلمی.
المقریزی، م. (1988). النقود الاسلامیة المسمی بشذور العقود فی ذکرالنقود، تحقیق محمد بحرالعلوم، انتشارات دارالزهراء-بیروت.
Lane pool. Stanly. The coins of the Eastern caliphate in the British  museum. London,   1815.Miles. Gorge .c .the Islamic coin s .princeton .n .j Amarican. school of classical studies .1960.  Frye, Richard Nelson , notes on the early coinage of Transoxiana