سفال و سفالگری در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشکدۀ شهید بهشتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

کشفیات باستان­شناسان در منطقۀ جیرفت نشان می­دهد که 7000 سال قبل مردم ساکن این نواحی با صنعت سفالگری و تزئین آن آشنایی داشته­اند. با پیدایش نخستین چرخ کوزه­گری در ایلام، آشکار می­شود که کوزه‌گری، صنعت سفال‌سازی و بافندگی از فلات ایران آغاز شده است. قدیمی‌ترین نمونۀ تزئینات سفالی لعابداری که در ایران به دست آمده، منسوب به «معبد چغارزنبیل» و مربوط به عهد ایلام میانه است. پژوهش حاضر به روش توصیفیو تحلیلی و با تکیه بر داده های منابع کتابخانه ای به رشتۀ تحریر در آمده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است: قدیمی‌ترین سفالی که در ایران یافت شده متعلق به همان دوره است. نمونه‌های به­دست آمده ظروف سفالین تمدن ایلام از منطقۀ شوش حاکی از این است که سفال­های شوش نه تنها مربوط به خود شوش است، بلکه سفالینه‌هایی که از تپۀ موسیان، بلوچستان، تپه گیان، تپه حصار، تپه، سیلک، سومر، تل‌حلف (عراق)، شمال غربی هندوستان به دست آمده­اند جزء طبقۀ سفال­های شوش نامیده می‌شوند. هنگامی که  سفال­ها با «چرخ سفالگری» ساخته شدند، ظرافت بیشتری پیدا کرده‌اند. در دورة اولیة اسلام، سفال‌ها بی‌لعاب بودند،و در قالب فشاری‌ آن را آراسته و تزئین می‌کردند، و یا ظرف­هایی از لعاب آبی یا فیروزه‌ای می‌ساختند. در دوران بعد در زمان ایلخانان، تیموریان و صفویان صنعت سفالگری رونق و رواج بسزایی یافت و آثار متنوعی توسط هنرمندان سفالگر ساخته شد.
اهداف پژوهش:
1. بازشناسی سیر تحولات سفالگری در ایران.
2. بررسی انواع سفال‌های ایرانی.
سؤالات پژوهش:
1. سفالگری چه پیشینه‌ای در جغرافیای ایران دارد؟

چه انواعی از سفال در ایران رواج داشته است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Review on the Art of Pottery in Iran

نویسنده [English]

  • Ali Asghar Moghtadaei
Shahid Beheshti College, Farhangian University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The discoveries of archaeologists in the Jiroft area show that 7000 years ago, those who lived in such areas were familiar with the pottery industry and its decoration. With the appearance of the first potter's wheel in Ilam, it becomes clear that pottery, earthenware and weaving industry started from the plateau of Iran. The oldest example of glazed terracotta decorations found in Iran is attributed to the "Chagharzanbil Temple" and belongs to the Middle Elam period. The current research is written in descriptive and analytical method and based on the data of library sources. The findings of the research indicate that the oldest pottery found in Iran belongs to the same period. The obtained samples of the Elam civilization pottery from Susa region indicate that Susa pottery is not only related to Susa itself, but also pottery that came from Musyan hill, Baluchistan, Gyan hill, Hisar hill, Tepe, Silk, Sumer, Tal Halaf (Iraq), northwest of India, were obtained and are called part of Susa pottery class. When the pottery was made with the "potter's wheel", it became more refined. In the early period of Islam, pottery was unglazed and decorated in a pressure mold; also, vessels were made of blue or turquoise glaze. In the later era, during Ilkhanids, Timurids and Safavids, the pottery industry flourished and became popular and various magnificent artworks were made by potter artists.
Research aims:

Recognizing the stages of pottery evolution in Iran.
Examining the various types of Iranian pottery.

Research questions:

What is the history of pottery in the geography of Iran?
What types of pottery are more popular in Iran?

کلیدواژه‌ها [English]

  • pottery
  • Iran
  • Elam
  • Islamic period
آشوری، محمدتقی. (1379). آشنایی با صنایع دستی ایران، شرکت چاپ و نشر کتاب­های درسی ایران، تهران.
ابن عباسی، ادریس و  مقتدائی، علی­اصغر. (1390). هنرهای سنتی و سیر تحول آن در ایران، انتشارات جمال هنر، تهران.
 ابوذری، محمد. (1378). آشنایی با میراث هنری و فرهنگی ایران، شرکت چاپ و نشر کتاب­های درسی ایران، تهران.
دورانت، ویل. (1376). تاریخ تمدن، مشرق زمین گاهوارۀ تمدن، ترجمه: احمد آرام، چاپ پنجم، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
محمدپناه، بهنام. (1378). کهن دیار (ج2)، مجموعه آثار ایران پس از اسلام در موزه­های بزرگ جهان، چاپ دوم، انتشارات سبزان، تهران.
 وولف، هانس. (1384). صنایع دستی کهن ایران، ترجمه سیروس ابراهیم­زاده، چاپ دوم، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.