بررسی طرح و نقش فرش بیجار در عصر معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تخصصی، دانشیار، گروه فرش، دانشکده فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.

2 دانشجو، گروه فرش، دانشکده فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

فرش بیجار از دیرباز به دلیل استحکام و تراکم بالای بافت، دارای شهرت جهانی بوده است. این فرش در دوره قاجار دوباره احیا و شروع به شکوفایی نمود. دستیابی به یک شناخت کلی از فرش بیجار، مستلزم شناخت طرح ­های آن است؛ انواع طرح ­های فرش این منطقه عبارتند از: ماهی، مینا خانی، سمنبرخانوم، لچک ترنج، اسلیمی دهن اژدری، گلدانی، گل و بلبل، باغی، بید مجنون، دارو گل، شگارگاه، گلفرنگ و گلفرنگ مستوفی که برخی ازاین طرح ­ها همچون بید مجنون و باغی دیگر در این منطقه بافته نمی ­شود. مهمترین محور این مقاله معرفی فرش بیجار در عصر حاضر و دستیابی به شاخصه ­های طرح و رنگ آن در دوره معاصر است. در این تحقیق که با تکیه بر مطالعات کتابخانه­ ای و میدانی انواع طرح ­های فرش بیجار در دوره معاصر جمع ­آوری و مورد مطالعه قرارگرفته است. همخوانی این طرح­ها با فرهنگ بومی و سنتی و سلیقه مردم این منطقه مورد بررسی قرار گرفته است. با گذشت زمان، عدم رعایت اصول طراحی در فرش­ به نوعی با فرهنگ این منطقه عجین شده و اکنون این بدعت در میان قالیبافان مورد پذیرش قرار گرفته است. انواع رنگ در فرش ­های این منطقه متأثر از فرهنگ مردم منطقه است و با عقاید آن ها سازگاری دارد. حضور طرح­ های جدید و استقبال از آن ها در بین مردمان منطقه به جهت تناسب آن ها با سلیقه آنان بوده است.

اهداف پژوهش:
1. شناخت فرش ­های معاصر بیجار و انواع طرح و نقش­های متنوع فرش در این منطقه.
2. شناخت ساختار طرح‌های فرش معاصر بیجار از طریق تطابق آن‌ها با اصول طراحی سنتی.

سؤالات پژوهش:
1. ویژگی ­های طرح ­های فرش بیجار چیست؟
2. شاخصه­ های رنگ­بندی فرش در منطقه بیجار چیست؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study on the Design and Motifs of Bijar Carpets of the Contemporary Era

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Akbari 1
  • Somaye Khosravi 2
1 P. H. D. Associate Professor, Carpet Department, Carpet Faculty, Tabriz University of Islamic Arts, Tabriz, Iran.
2 Student, Carpet Department, Carpet Faculty, Tabriz University of Islamic Arts, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Bijar carpet is well-known worldwide due to its strength and high texture density. This carpet revived and began to flourish during the Qajar period. In order to achieve a general understanding of Bijar carpet, one must become aquatinted with its patterns and designs. The types of carpet designs in this area include: Mahi, Mina Khani, Semanbarkhanum, Lachak Toranj, Arabesque Dahan Ajdari, Guldani, Gul and Bulbul, Baghi, Majnoon Willow, Daru Gol, Shagargah, Golfarang and Mostofi Golfarang, Moreover, a number of such designs such as Majnoon and garden willows are not weaved in this area. The focal point presented in this article is introducing the Bijar carpet in the present era and perceiving its characteristics of design and color in the contemporary period. In this research, based on library and field studies, all types of Bijar carpet designs in the contemporary period have been collected and studied. The compatibility of these designs with the native and traditional culture and the taste of the people of this region has been explored. With the passage of time, the non-observance of design principles in carpets has become ingrained in the culture of this region and now this heresy has been accepted among carpet weavers. The types of colors in the carpets of this region are influenced by the culture of the people of the region and are compatible with their beliefs. The presence of new designs and their acceptance among the people of the region has been due to their suitability to their taste.

Research aims:
1. Acknowledging Bijar contemporary carpets and various types of designs and patterns of carpets of this region.
2. Remarking the structure of Bijar contemporary carpet designs through their correspondence with traditional design principles.

Research questions:
1. What are the characteristics of Bijar carpet designs?
2. What are the carpet color indicators of the Bijar area?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bijar Carpet
  • Carpet Design
  • Structure
  • Design
  • Color
آذرباد، حسین. (1381). حشمتی رضوی، فضل الله، فرشنامه ایران، پژوهشگاه، تهران.
ادواردز، سیسیل و صبا، مهین دخت. (1386). قالی ایران، فرهنگسرا، تهران.
به آذین، م. (2536). قالی ایران، چاپخانه سپهر وابسته به انتشارات فرانکلین، تهران.
پرهام، سیروس. (1387). دستبافته‌های عشایری و روستایی فارس، جلد دوم، امیرکبیر، تهران.
پوپ، آرتورآبراهام و فیلیس،آکرمن، سرویراستارسیروس پرهام. (1378). سیری در هنرایران، جلدششم، انتشارات علمی فرهنگی، تهران.
خدابنده لو، نسرین. راهنمای حوزه میدانی  و همکاری آرشیوی.
دانشگر، احمد. (1376). فرهنگ جامع فرش یادوار، یادواره اسدی، تهران.  
رونقیان تبریزی، سعید. راهنمای حوزه میدانی و همکاری آرشیوی   
عمید، حسن. (1378). فرهنگ لغت عمید، جلد اول، چاپ ششم، انتشارات امیر کبیر، تهران.
نصیری، محمدجواد. (1374). سیری در هنر قالیبافی ایران، پرنگ، تهران.
نصیری، محمدجواد. (1382). فرش ایران، پرنگ، تهران.
 هانگلدین، آرمن. (1375). قالی‌های ایرانی، ابراهیمی، اصغر، یساولی، تهران.
 یساولی، جواد. (1370). مقدمه‌ای بر شناخت قالی ایران، انتشارات فرهنگسرا، تهران.
یساولی، جواد. (1370). قالی و قالیچه های ایران، یساولی، تهران.
وکیلی، ابوالفضل. (1382). شناخت طرحها و نقشهای فرش ایران و جهان، نقش هستی، تهران.