مطالعه تطبیقی نقوش انسانی سفالینه های ایلخانان و تیموریان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد صنایع دستی، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

2 دکتری تخصصی، عضو هیئت علمی گروه صنایع دستی، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

هنر سفالگری یکی از هنرهای رایج و کاربردی در دورۀ ایلخانی و تیموریان بوده است. فضای حاکم بر نقوش سفالینه‌ها، نوع نقش‌مایه و استفاده از رنگ‌های خاص در سفالینه‌ها؛ حائز اهمیت است. در دوره‌های تاریخی ایلخانان و تیموریان، نقوش انسانی یکی از نقوش مورد استفاده در سفالگری بود. مسئله‌ای که اینجا می‌توان مطرح کرد این است که در دورۀ ایلخانی و تیموریان نقوش انسانی چه ویژگی‌هایی دارند؟ آثار چینی چه تأثیری بر آثار این دوره‌ها گذاشته است؟ در پیکره‌ها، لباس‌های و...در این دوره‌ها چه رنگ‌هایی به‌کار رفته است ؟ در تحقیق حاضر از روش‌های توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای، میدانی و اینترنتی می‌باشد. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که احتمالاً آنچه در دوره تیموری اتفاق می‌افتد نگاه بهتر و کامل‌تری نسبت‌به طراحی، نقاشی و درک مناسب‌تری از رنگ و ترکیب‌بندی و سایر عوامل هنری است. فرم‌های دورۀ تیموری ابعاد بزرگ‌تری دارد ولی در دوره‌های متأخر‌تر ابعاد کوچک‌تر می‌شود .نقوش به‌کاررفته هم جنبه داستانی و هم تزئینی دارد. درعین‌حال که سفالگران ایرانی از مصنوعات چینی تقلید کرده‌اند ولی ابداعات منحصربه‌فردی نیز به آن افزوده‌اند تا ظروف چینی این دوره از روحیه اسلامی ایرانی نیز برخوردار باشد.

اهداف پژوهش:
1. بررسی مختصات نقوش انسانی در سفالینه‌های دورۀ ایلخانی و تیموری.
2. بررسی تطبیقی نقوش انسانی در سفالینه‌های دورۀ ایلخانی و تیموری.

سؤالات پژوهش:
1. نقوش انسانی در سفال‌های دوره ایلخانی و تیموری به چه شکل است؟
2. نقوش انسانی در سفال‌های دوره ایلخانی و تیموری دارای چه وجوه شباهت یا تفاوت‌هایی است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Human Motifs on Ilkhanid and Timurid Pottery

نویسندگان [English]

  • Abdol Mahdi Asti 1
  • Ali Rezza Khaje Ahmad Atari 2
1 Master's student of Handicrafts, Faculty of Handicrafts, Isfahan Art University, Isfahan, Iran.
2 P. H. D., Faculty member of Handicrafts Department, Faculty of Handicrafts, Isfahan Art University, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

The art of pottery was one of the common and practical arts during the Ilkhanid and Timurid periods. In this art, the space governing the patterns of pottery, the type of pattern and the use of special colors in pottery are of significance. In the mentioned historical periods, human motifs were one of the motifs applied in the art of pottery; thus, the question can be raised that what are the characteristics of human motifs in the pottery of the Ilkhanid and Timurid period? Also, what effect did Chinese works have on the works of these periods and what colors were used in the figures and clothes of the mentioned period. In this regard, descriptive and analytical methods have been used in this research and the collection of data and related information is carried out by library, field and Internet research. The findings of the research indicate that the Timurids had a better and more complete outlook towards drawing, painting and a more appropriate understanding of color and composition of other artistic factors. The forms of the Timurid period have larger dimensions, nonetheless, in the later periods, the dimensions become smaller. The motifs applied have both narrative and decorative aspects. At the same time, Iranian potters imitated Chinese artefacts and also added unique innovations to their artworks, so that the pottery of the mentioned era beholds an Iranian-Islamic spirit.

Research aims:
1. Investigating the coordinates of human motifs in the pottery of the Ilkhanid and Timurid periods.
2. Corresponding the human motifs in the pottery of the Ilkhanid and Timurid periods.

Research questions:
1. What is the form of human motifs in the pottery of the Ilkhanid and Timurid periods?
2. What are the similarities or differences between human motifs in Ilkhanid and Timurid pottery?

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human Motifs
  • Ilkhanid
  • Timurid
  • Pottery
آزبورن، چیلورز. (1380).  سفالگری ایران ابتدایی. ترجمه ژیلیرت صدیق پور، تهران: خاشع.
آلن، جیمز. (1387). سفالگری اسلامی. ترجمه مهناز شایسته فر، تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی.
افشار، ایرج. (1372). خطای نامه. تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا.
پوپ، آرتور و همکاران. (1387). سیری در هنر ایران. ترجمه: سیروس پرهام. تهران: علمی و فرهنگی.
توحیدی، فایق. (1379). فن و هنر سفالگری. تهران: سمت.
راجرز، ام. (1374). هنرهای ایران(سفالگری).ترجمه پرویز مرزبان. تهران: فرزان روز.
رفیعی، لیلا. (1377). سفال ایران از دوران پیش از تاریخ تا عصر حاضر، تهران: یساولی.
زکی، محمدحسن. (1384). چین و هنرهای اسلامی. ترجمه غلامرضا تهامی. تهران: فرهنگستان هنر.
خلیلی، ناصر. (1384). سفال اسلامی. ترجمه فرناز حائری. تهران: کارنگ.
کامبخش‌فرد، سیف‌اله. (1383). سفال و سفالگری در ایران (ازابتدای نوسنگی تا دوران معاصر). تهران: ققنوس.
کریمی، فاطمه و کیانی، محمدیوسف. (1364). هنر سفالگری در دوره اسلامی.تهران: مرکز باستان‌شناسی.
کلاویخو، رویگونثالث. (1344). سفرنامه کلاویخو. ترجمه: مسعود رجب‌نیا. تهران: دانشگاه.
مرزبان، پرویز. (1383). خلاصه تاریخ هنر. چاپ یازدهم. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
گروبه، امبرتو؛ شراتو، ارنست. (1376). هنر ایلخانی و تیموری. ترجمه: یعقوب آژند. تهران: انتشارات مولی.
واستون، آلیور. (1382). سفال زرین فام ایرانی. ترجمه شکوه ذاکری، تهران: سروش.
Blair, Sh. & Bloom, J. (1994). The Art and Architecture of Islam 1250-1800, New Haven and London, Yale, University Press, London.
Hall, H. (2001). Ming ceramics, The British Museum Press, London.
Woods, J. E. (1990), "Timur's genealogy", in Intellectual studies on Islam: essays written in honor of Martin B Dickson, ed. Michel M. Mazzaoui and Vera B. Moreen, Salt Lake City, Utah.