کارشناسی ارشد هنر اسلامی (گرایش فلز)، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
چکیده
دوره تیموری یکی از مهمترین دوره‌ها در فلزکاری اسلامی است که یکی از نمونه‌های آن، شمعدان‌های نفیس با تزئینات بسیار ظریف و باکیفیتی است که به‌وفور از این دوره به‌دست آمده و هم اکنون در موزه‌های سراسر دنیا نگهداری میشود. در این تحقیق سعی بر آن است تا با بررسی نمونه‌های این شمعدان‌ها، فرم و تزئینات آن‌ها را مطالعه کرده و ویژگی‌ها و شاخصه‌های این شمعدان‌ها مورد تحلیل قرار گیرد. همچنین رابطه نقوش مورد استفاده در این شمعدان‌ها با کارکرد آن‌ها مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. انتظار می‌رود در راستای این پژوهش، با استفاده از اطلاعات موجود در کتب مختلف، منابع اینترنتی و مطالعات میدانی، به سیر تحول نقوش، تزئینات و فرم این نمونه‌ها پرداخته شود و چگونگی تأثیرات دیگر هنرها در این آثار مورد ارزیابی قرار بگیرد. با توجه به مطالعات انجام شده در این پژوهش، این نتیجه حاصل میشود که اکثر شمعدان‌های فلزی این دوره از جنس برنج و با تکنیک ریخته‌گری ساخته شده‌اند. فرم پایه تمامی این نمونه‌ها به شکل مخروط ناقص است و در اواخر دوره تیموری ساخت شمعدان دوسر، به‌ویژه شمعدان با سر اژدها، در ایران رایج شده است. این نمونه‌ها، برای زیبایی بیشتر با تکنیک‌های مرصع‌کاری، سیاه‌قلم و قلع زدن به‌صورت چند‌رنگ تزئین شده‌اند و بدنه این شمعدان‌ها با هیئت و گره‌بندی‌های هندسی تقسیم و اکثراً با نقوش تزئینی گیاهی، هندسی، انسانی و حیوانی به طرز زیبایی آراسته شده‌اند. این شمعدان‌ها در آثار نگارگری آن دوره به‌خوبی دیده می‌شوند که سندی بر کاربرد فراوان آن‌ها در زندگی روزمره مردم آن دوره است. اهداف پژوهش: 1. بررسی تزئینات و نقوش شمعدان‌ها در دوره تیموری. 2. رابطه نقوش و کتیبه‌های مورد استفاده در شمعدان‌ها با کارکرد آن‌ها. سؤالات پژوهش: 1. چه نوع فرم و تزئیناتی در شمعدان‌های دوره تیموری به‌کار رفته است؟ 2. چه نسبتی بین نقوش و کتیبه‌های به‌کار رفته روی شمعدان‌ها و کارکرد آن وجود دارد؟
)